In april 2015 adopteerde het Celeanum het monument De Rozenboom om de verbinding van het Celeanum met de geschiedenis van de Joodse gemeenschap in Zwolle tot uitdrukking te brengen.
Op vrijdag 2 oktober 1942 werden minstens 84 Joodse Zwollenaren door de bezetter bijeengebracht in de gymnastiekzaal van het toenmalige Celeanum aan de Veerallee. Dat waren voornamelijk vrouwen en kinderen van de circa 60 Zwolse Joodse mannen die sinds de zomer van dat jaar gedwongen te werk waren gesteld in Nederlandse werkkampen in Overijssel en Friesland. Op zaterdag 3 oktober werd de hele groep onder het mom van gezinshereniging naar het doorgangskamp Westerbork gedeporteerd. Tien personen wisten uit de gymnastiekzaal of kamp Westerbork te ontsnappen en overleefden in onderduik de oorlog. Alle overige mannen, vrouwen en kinderen werden naar de vernietigingskampen in het Oosten gedeporteerd. Slechts één van hen overleefde.
Op 18 en 19 november 1942 werd een tweede groep gedeporteerd, op 8 en 9 april 1943 een derde groep. Bijna alle Joden waren toen uit Zwolle verdreven. De novemberdeportatie verliep via de voormalige Wijnbeekschool in de Goudsteeg. In april ’43 gingen de slachtoffers rechtstreeks per trein of bus naar de concentratiekampen Vught of Westerbork.
Elk jaar in oktober herdenkt het Celeanum de deportatie van de Zwolse Joodse gemeenschap. Deze herdenking wordt elk jaar door leerjaar 3 voorbereid. Een stille tocht van het Celeanum-gebouw aan de Westerlaan naar het Joods monument de Rozenboom voor het oude Celeanum aan de Veerallee is een vast onderdeel van de herdenking. Na de stille tocht leggen alle aanwezigen een witte roos neer bij het moment en lezen de leerlingen alle namen voor van de mensen die opgesloten zijn geweest in de gymzaal.
Het monument De Rozenboom is gemaakt door de kunstenares Iris le Rütte. Inspiratiebron voor dit beeld was een tekst uit het dagboek van Etty Hillesum, geschreven op de dag dat de gezinnen in het gymnasium bijeengedreven werden, op 2 oktober 1942:
“Vruchten en bloemen dragen op elke grond, waar men geplant is, zou dat niet de bedoeling zijn?”
Verhalen over de Zwolse Joden en de deportaties:
-
- De deportaties
- Station Cosel
- Herinneringen aan de familie Levie
- Historicus Wim Coster schreef het boek Van Zwolle naar Westerbork en verder:
voor- en achterkant
binnenkant
Het monument van Iris le Rütte:
